Κυψέλη μελισσών

Η κυψέλη είναι το σπίτι των μελισσών. Ας μιλήσουμε όμως πρώτα γι αυτό το τόσο απαραίτητο για τον πλανήτη μας, μικρό ζωάκι.

Οι μέλλισες

Τα πρώτα σημάδια μέλισσας πάνω στη γή χρονολογούνται πρίν από 80 εκατομμύρια χρόνια. Φαίνεται να εξελίχθηκαν από έντομα που έμοιαζαν αρκετά στις σημερινές σφήκες. Αυτή τη στιγμή ο πληθυσμός των μελισσών σε ολόκληρο τον κόσμο, απαριθμεί περισσότερα απο 20.000 είδη και πάνω από 700 γένη. Το είδος Apis Mellifera είναι το πιο γνωστό σε όλους μας. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό το είδος πρωτοεμφανίστηκε στην Ινδική Χερσόνησο και στην Ν.Α. Ασία από όπου και αργότερα διασκορπίστηκε. Το μέγεθός της κυμαίνεται μεταξύ 2 και 39 χιλιοστών  Το ελάχιστο μέγεθος μέλισσας είναι 2 χιλιοστά και το μέγιστο 39 χιλιοστά.

Η κοινωνία και η κυψέλη των μελισσών

Οι μέλισσες είναι κοινωνικά έντομα. Ζουν και εργάζονται σε μια πολυάριθμη και άριστα οργανωμένη κοινωνία, το μελίσσι. Ένα μελίσσι αριθμεί περίπου 40.000 μέλισσες στις αρχές του καλοκαιριού, οι οποίες συχνά μπορεί να είναι και περισσότερες. Ο πληθυσμός χωρίζεται στην βασίλισσα, τους κηφήνες  και τις εργάτριες μέλισσες, οι οποίες και αποτελούν σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού. Οι μέλισσες επιλέγουν να ζούν σε φωλιές που να τις προστατεύουν από τις καιρικές συνθήκες. Έτσι βλέπουμε μελίσσια να έχουν βρεί καταφύγιο σε κοίλους χώρους με μικρή είσοδο όπως η κουφάλα ενός δέντρου, η μια τρύπα σε βράχο ή κοιλότητα κάποιου κτίσματος. Στο εσωτερικό της οι μέλισσες χτίζουν κηρήθρες. Το 1885 ο μελισσοκόμος Langstronth κατασκεύασε στην Αμερική την πρώτη κυψέλη που επιτρέπει στο μελισσοκόμο να επεμβαίνει στη ζωή του μελισσιού, να μπορεί να υποβοηθά την ανάπτυξή του με τους κατάλληλους χειρισμούς και να συλλέγει περισσότερο μέλι. Οι μέλισσες περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής σε δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα μέσα στη φωλιά τους και μόνο λίγες από τις δραστηριότητές τους γίνονται έξω από την φωλιά.

Ο ρόλος των μελισσών μέσα στην κυψέλη

Εργάτρια

Η εργάτρια είναι σε μέγεθος η μικρότερη μέσα στο μελίσσι. Έχει κοντή κοιλιά, μακριά φτερά, μακριά προβοσκίδα και κεντρί. Είναι ικανή χάρη στα όργανά της, να μαζέυει και να μεταφέρει νερό, νέκταρ και γύρη. Διαθέτει αδένες που μεταξύ άλλων παράγουν βασιλικό πολτό και κερί. Έχει αναπαραγωγικό σύστημα αλλά είναι ατροφικό, είναι δηλαδή ατελές θηλυκού γένους. Τις εποχές εργάζεται πολύ έντονα δηλαδή από την άνοιξη μέχρι το καλοκαίρι, ζει μέχρι 45 ημέρες. Το χειμώνα ο κύκλος ζωής της αγγίζει τους 6 μήνες. Ασχολείται ουσιαστικά, με όλες τις εργασίες μέσα στην κυψέλη.

Κηφήνας

Ο Κηφήνας είναι το αρσενικό του μελισσιού. Έχει κοντή προβοσκίδα, μεγάλα μάτια, φαρδιά κοιλιά και θώρακα. Δεν έχει κεντρί σε αντίθεση με την εργάτρια. Απο τον κηφήνα απουσιάζουν και τα όργανα συλλογής τροφής και παραγωγής κεριού. 12 ημέρες μετά την γέννησή του, το αναπαραγωγικό του σύστημα είναι πλέον ώριμο μπορεί να παράγει έως και 10.000.000 σπερματοζωάρια. Σκοπός του είναι αποκλειστικά η γονιμοποίηση της βασίλισσας. Γι αυτό το λόγο όταν μέσα στην κυψέλη το νέκταρ σπανίζει, οι εργάτριες διώχνουν τους κηφήνες από το μελίσσι και τους αφήνουν να πεθάνουν από την πείνα. Ο κάθε κηφήνας ζει μέχρι 2 μήνες το πολύ.

Βασίλισσα

Η Βασίλισσα ξεχωρίζει εύκολα μέσα στην κυψέλη  αφού είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο του μελισσιού. Τα έντονα χρώματά της  και η μακρύτερη κοιλιά χαρακτηρίζουν την εμφάνισή της. Δεν μπορεί να συλλέξει γύρη ούτε να παράγει κερί όπως η εργάτρια, αφού δεν έχει τα κατάλληλα όργανα και αδένες. Διαθέτει όμως κεντρί που σε αντίθεση με την εργάτρια δεν το χρησιμοποιεί για άμυνα αλλά για να σκοτώσει τις αδελφές τις βασίλισσες και έτσι η κυψέλη να έχει μόνο μία. Η βασίλισσα ζει 3 με 5 χρόνια και δεν βγαίνει από την κυψέλη παρά μόνο δύο φορές στη ζωή της, μία για να γονιμοποιηθεί και μία για να σμηνουργήσει. Αν για κάποιο άλλο λόγο βρεθεί εκτός κυψέλης δεν μπορεί να επιστρέψει. Κάθε μελίσσι έχει μόνο μια βασίλισσα, που είναι το μοναδικό τέλειο θηλυκό άτομο του μελισσιού η μητέρα όλου του πληθυσμού. Δε μαζεύει τροφή και δεν κάνει άλλες εργασίες. Αποστολή της είναι η ωοτοκία και η διοίκηση του μελισσιού.